یکی از عواملی که در سلوک و تقرب انسان به خداوند بسیار موثر است مراقبت چهل روزه از خود است. به این مراقبت اصطلاحا چله نشینی می‌گویند منظور از چله نشینی آن است که انسان با ۴۰ روز مراقبت و مواظبت به یاد حق و توجه او مشغول باشد و امور غیر ضروری و غیر لازم را که باعث پراکندگی خاطر و تفرقه فکر می‌شود، در حد امکان ترک نماید.
اهمیت عدد ۴۰ درفرهنگها و ادیان مختلف:
به عدد ۴۰ در اکثر فرهنگ‌ها و ادیان توجه ویژه‌ای شده‌است. قرآن کریم مدت خلوت حضرت موسی را در کوه طور با خداوند ۴۰ روز ذکر میکند.
(سوره اعراف آیه ۱۴۲)
در روایات آمده است هرکس خود را ۴۰ روز برای خدا خالص گرداند، خداوند چشمه‌های حکمت را از قلبش بر زبانش جاری می‌سازد.
(عیون اخبارالرضا جلد۲ ص ۸۵)
انسان در ۴۰ سالگی به کمال عقل می رسد.
(سوره احقاف آیه ۱۵)
در نماز شب توصیه شده ۴۰ مومن را دعا کنید و پس از آن حاجت خود را بخواهید.
همچنین در روایات آمده است که در جریان تولد حضرت زهرای مرضیه به امر الهی جبرئیل بر پیامبر نازل شد و از ایشان خواست تا ۴۰ روز از خدیجه کناره گیرد و به عبادت بپردازد تا زمینه تولد حضرت فاطمه فراهم شود.
ما ایرانیان باور داریم که نوروز زمانی است که خداوند دست به کار خلقت دنیا زد. و قبل از آن در انتهای شب چله یا همان شب یلدا که بمعنای تولد هم هست ایزدی بنام مهر متولد خواهد شد از شب چله تا جشن سده که در ۱۰ بهمن ماه برگزار می‌شود ۴۰ روز است. گویی جشن سده جشن چهلمین روز تولد خورشید یا ایزد مهر است.
ایرانیان برای وفات یافتگان خود مراسم چهلم می‌گیرند و تا چندی پیش هنگامی که کودکی بدنیا می آمد او را تا ۴۰ روزگی در انظار ظاهر نمی‌کردند.
در اسطوره‌های ایرانی، اورمزد آسمان را در ۴۰ روز آفرید.
در آیین زرتشتی شب چله آغازی بر ماهی نو است که نام آن ماه به نام خدا متبرک شده است (دی دین نام دیماه در فارسی قدیم است)
بطور کلی عدد ۴۰ در بسیاری از فرهنگ‌ها عدد مقدسی ست. ۴۰ از ضرب دو عدد مقدس دیگر (۴×۱۰) بدست آمده. عدد ۱۰ عدد مقدس فیثاغورثیان است که خود حاصل جمع چهار عدد طبیعی نخستین است (۰+۱+۲+۳+۴). عدد ۴ هم در بسیاری از ادیان عددی مقدس است. در بسیاری از زبان‌ها خدا ۴ حرف دارد. بهشت به ۴ بخش تقسیم می‌شود. ۴ حیوان علامت خاندان بنی اسرائیل هستند و ۴ انجیل معتبر در مسیحیت داریم که توسط ۴ حواری مسیح شکل گرفته اند. حاصلضرب این دو عدد مقدس ۴ و ۱۰ عدد ۴۰ می‌شود که خود از قداست بیشتری برخوردار است.
آداب چله نشینی
تقریبا در تمام ادیان هدف از چله نشینی تقرب به خداست پس اصل اولیه آن سعی و مداومت بر ترک گناه در حد توان می باشد.
چله درحقیقت یکار عرفانی و سلوکی ست و مبنای سلوک بر این است که انسان از خودش بگذرد و به حق بپردازد از خود بگذر تا به حق برسی (مقام فقر) و از همان فقر هم گذشتن و رسیدن به مقام فنای فی الله.
البته چله نشینی صحیح اصلا به معنای بریدن از خلق یا ریاضت‌های جانفرسا نیست. سالک باید بتواند همانگونه که زندگی عادی خود را میکند خود را برای خدا پاک و خالص گرداند. به عبارت دیگر چله نشینی، شانه خالی کردن از مسئولیتهای اجتماعی، شرعی و انسانی نمی‌باشد. مهم این است که انسان در میان اجتماع باشد و از خود مواظبت و مراقبت نماید.
نکته دیگر اینکه توجه به خدا و اخلاص دارای مراتب فراوانی‌ست که نتایج آن بر حسب ظرفیت افراد متفاوت است اما حتی برای افراد ضعیف و کم توجه هم دارای آثار مطلوب و مثبتی است.
مسئله دیگر هم اینکه بعد از چند روز چله نشینی منتظر آثار عجیب و آنچنانی نباشید. بهتر است صبور باشید و شاهد.
در ابتدای هرچله نشینی ممکن است نفس وذهن انسان لجاجت ومخالفت را شروع کند ولی با گذشت زمان آمادگی لازم را پیدا نموده و نرمش نشان می‌دهد. بعضی‌ها در ابتدای راه توقع دارند که همه‌ی ملک و ملکوت خادم آنها شوند و دروازه‌های علم و حکمت برای آنها گشوده شود لذا خیلی زود از راه خارج و نا امید می‌شوند. غافل از آنکه شما هیچکاره‌اید و اوست که می‌کشد قلاب را. تمام این جریان و نتیجه آن به خواست و اراده خداست، چه بسیارند افرادی که حتی ۴۰ سال هم ریاضت می‌کشند ولی اتفاقی نمی‌افتد و چه بسیار هم کسانی که در ابتدای راه به کرامات و مکاشفاتی می‌رسند. پس در این راه بدنبال کرامت و شهود نباشید فقط در جستجوی خدا باشید و نتیجه را به او واگذار کنید.
انواع چله
چله کلیمیه یکی ازچله هایی ست که دربین عرفاازاهمیت ویژه ای برخورداراست ودرسال سه چله برگزارمیشودکه توضیحات آن دراین مقال اندک نمی گنجد.
چله‌ای که موسی کلیم الله گرفت از اول ماه ذی‌القعده شروع و به روز عرفه ختم می‌شود و بعد از آن موسی «ع» تقاضای رویت خدا را نمود. و برای همین به چله کلیمیه مشهور است.
بعضی‌ها در طول ۴۰ روز مداومت به ترک یکی از صفات ناپسند می‌کنند.
بعضی ها ۴۰ روزبه انجام و تمرین صفت پسندیده می‌نمایند.
عده‌ای به تعداد خاصی ذکری معنوی یا نماز و یا عبادت بخصوصی انجام میدهند.
بعضی‌ها چله گرسنگی، کم‌خوری، گیاه‌خواری یا روزه داری را انجام میدهند که اصول آن به هم شبیه است. آنچه لازم است دراین زمینه رعایت شود پرهیز از پرخوری و غذاهای سنگین است.
چله نورخواری که توسط استادعلی مقدم اجرا شده در واقع تمرین ارتباط با خداوند است .چرا که الله نور السموات والارض (آیه ۳۵ سوره نور). و درخواست از خداوند برای خروج از ظلمت و هدایت بسوی نور. الله ولی الذین آمنوا یخرجهم من الظلمات الی النور.
چله‌ی ارزشمند شهد و شکر هم توسط استاد مقدم و همراهان ایشان به توالی برگزار شده که دارای برکات و فواید بسیاری است و مستندات آن درسایت وفضاهای مجازی منسوب به ایشان آمده است.
منابع:
کتاب چله در عرفان اثر یعقوب سلامت
از نوروز تا نوروز تالیف کوروش نیکنام
فایل‌های صوتی دروس استاد علی مقدم
- منصوره وحدتی
